شناخت رنگ سیم فاز و نول و ارت در سیم‌کشی ساختمان و وسایل برقی یکی از مهم‌ترین اصول در نصب و تعمیر سیستم‌های برقی است. در صورتی که این رنگ‌بندی استاندارد رعایت نشده باشد، تشخیص و استفاده صحیح از سیم‌ها دشوار خواهد شد و این امر می‌تواند منجر به برق‌گرفتگی، خرابی تجهیزات و حتی آتش‌سوزی شود.
در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، استانداردهای خاصی برای رنگ‌بندی سیم‌های برق وجود دارد. آگاهی از این استانداردها به تکنسین‌های برق و حتی افراد عادی کمک می‌کند تا در هنگام نصب یا تعمیر سیستم‌های برقی، سیم‌های فاز، نول و ارت را از یکدیگر تشخیص دهند. در این مقاله از پارس تکین، به طور کامل به بررسی رنگ سیم فاز و نول و ارت می‌پردازیم. اگر نیاز به مشاوره تخصصی در این زمینه دارید، می‌توانید با شماره 09121731018 با کارشناسان پارس تکین تماس بگیرید.
برای مشاوره در واتساپ و خرید انواع کابل همین جا کلیک کنید.
استاندارد رنگ سیم فاز و نول و ارت در ایران
در سیم‌کشی ساختمان و تجهیزات برقی، هر سیم دارای وظیفه مشخصی است و رنگ‌بندی آن به شناسایی سریع کمک می‌کند. در استاندارد ایران، رنگ سیم‌های فاز، نول و ارت به این صورت تعیین شده است:
۱. رنگ سیم فاز
سیم فاز، سیمی است که جریان برق را از منبع تغذیه به تجهیزات الکتریکی منتقل می‌کند. این سیم تحت ولتاژ بوده و لمس آن بدون رعایت نکات ایمنی بسیار خطرناک است. در استاندارد ایران، رنگ سیم فاز معمولاً به یکی از رنگ‌های زیر است:
- قهوه‌ای
- قرمز
- سیاه
- خاکستری
تشخیص سیم فاز با استفاده از فازمتر انجام می‌شود. وقتی نوک فازمتر را روی سیم قرار دهید، اگر فاز باشد، چراغ فازمتر روشن می‌شود.
۲. رنگ سیم نول
سیم نول نقش بازگرداندن جریان برق به منبع را ایفا می‌کند و معمولاً دارای ولتاژ نیست، اما در برخی شرایط ممکن است مقداری جریان در آن وجود داشته باشد. در استاندارد ایران، رنگ سیم نول معمولاً آبی است، اما در برخی مدارها ممکن است سفید نیز استفاده شود.
لمس سیم نول به طور کلی ایمن‌تر از سیم فاز است، اما در صورتی که سیم‌کشی دچار اشکال باشد، ممکن است خطر برق‌گرفتگی ایجاد شود. بنابراین بهتر است هنگام کار با سیم‌های برق، همیشه احتیاط لازم را رعایت کنید.
۳. رنگ سیم ارت
سیم ارت به عنوان یک سیم محافظتی عمل می‌کند و وظیفه آن انتقال جریان‌های نشتی به زمین است تا از آسیب به افراد و تجهیزات جلوگیری شود. رنگ استاندارد این سیم در ایران سبز با نوار زرد است.
وجود سیم ارت در مدارهای برقی باعث افزایش ایمنی می‌شود، به ویژه در وسایل برقی دارای بدنه فلزی مانند یخچال و لباسشویی. در صورت بروز اتصال کوتاه، سیم ارت جریان اضافی را به زمین هدایت می‌کند و از خطر برق‌گرفتگی جلوگیری می‌کند.
رنگ سیم فاز و نول در سیم‌کشی ساختمان
سیم‌کشی ساختمان شامل سیستم‌های روشنایی، پریزها و دیگر تجهیزات برقی است. برای این نوع سیم‌کشی از کابل‌های مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام دارای رنگ‌بندی استاندارد هستند.
کابل دو رشته‌ای
کابل‌های دو رشته‌ای شامل دو سیم هستند: یکی فاز و دیگری نول. رنگ‌بندی این کابل‌ها به صورت زیر است:
- سیم فاز: قرمز یا سیاه
- سیم نول: آبی
این کابل‌ها بیشتر در مدارهای روشنایی و پریزهای ساده استفاده می‌شوند.
کابل سه رشته‌ای
در کابل‌های سه رشته‌ای، علاوه بر سیم فاز و نول، یک سیم ارت نیز وجود دارد که به افزایش ایمنی کمک می‌کند. رنگ این سیم‌ها عبارتند از:
- سیم فاز: قهوه‌ای یا قرمز
- سیم نول: آبی
- سیم ارت: سبز با نوار زرد
کابل‌های سه رشته‌ای در بسیاری از سیستم‌های برق ساختمان‌ها و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شوند.
بیشتر بخوانید = نکات و استاندارد رنگ سیم برق
رنگ سیم ارت در وسایل برقی و دوشاخه‌ها
در وسایل برقی مانند یخچال، ماشین لباسشویی و مایکروویو، معمولاً یک سیم ارت به کار می‌رود که اتصال دستگاه به زمین را برقرار می‌کند. این سیم باعث جلوگیری از برق‌گرفتگی و افزایش ایمنی کاربران می‌شود.
تفاوت رنگ‌بندی سیم‌ها در برق تک‌فاز و سه‌فاز
در سیستم‌های برق تک‌فاز که معمولاً در ساختمان‌های مسکونی و اداری استفاده می‌شود، رنگ‌بندی سیم‌ها ساده‌تر است. سیم فاز معمولاً به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا مشکی بوده و جریان الکتریکی را منتقل می‌کند. سیم نول که نقش برگشت جریان را دارد، اغلب به رنگ آبی است. همچنین، سیم ارت که برای جلوگیری از برق‌گرفتگی و افزایش ایمنی مدار به زمین متصل می‌شود، معمولاً ترکیبی از رنگ سبز و زرد دارد. رعایت این استانداردها در برق تک‌فاز به افراد کمک می‌کند تا هنگام سیم‌کشی یا تعمیرات، بدون خطر با سیم‌ها کار کنند.
اما در سیستم‌های برق سه‌فاز که بیشتر در صنایع، کارگاه‌ها و تأسیسات بزرگ استفاده می‌شود، سیم‌ها به سه دسته فاز ۱، فاز ۲ و فاز ۳ تقسیم می‌شوند که هرکدام رنگ مشخصی دارند. در استانداردهای رایج، فاز ۱ قرمز، فاز ۲ زرد یا سبز و فاز ۳ آبی در نظر گرفته می‌شود. سیم نول همچنان آبی و سیم ارت نیز مانند برق تک‌فاز، سبز-زرد است. این رنگ‌بندی به مهندسان برق و تکنسین‌ها کمک می‌کند تا هنگام کار با تجهیزات برقی، هر سیم را به‌درستی تشخیص داده و از خطاهای خطرناک مانند اتصالات اشتباه یا برق‌گرفتگی جلوگیری کنند.
رنگ سیم ارت در دوشاخه‌های استاندارد
در دوشاخه‌های استاندارد، سیم ارت معمولاً به ترمینال مخصوصی در وسط یا پایین دوشاخه متصل می‌شود. هنگام تعویض یا تعمیر دوشاخه، باید دقت شود که این سیم به درستی متصل گردد تا ایمنی دستگاه حفظ شود.
سیم قرمز فاز است یا نول؟
آیا سیم قرمز فاز است یا نول؟ این یکی از متداول‌ترین سؤالات در برق‌کشی است. بر اساس استانداردهای رنگ‌بندی، سیم قرمز معمولاً به عنوان سیم فاز استفاده می‌شود، اما همیشه نمی‌توان تنها بر اساس رنگ، نوع سیم را تشخیص داد.
روش‌های تشخیص سیم فاز و نول
- استفاده از فازمتر: اگر چراغ فازمتر روشن شد، سیم فاز است.
- بررسی نقشه مدار: در صورت وجود مدار مشخص، می‌توان از آن برای تشخیص نوع سیم استفاده کرد.
- استفاده از تست ولتاژ: در صورت دسترسی به تجهیزات مناسب، می‌توان میزان ولتاژ سیم را اندازه‌گیری کرد.
معنی رنگ سیم‌های برق در مدارهای مختلف
در برخی از مدارهای صنعتی و سیستم‌های خاص، رنگ‌بندی سیم‌ها ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال:
- در مدارهای AC: سیم فاز قرمز، نول آبی، ارت سبز و زرد.
- در مدارهای DC: سیم مثبت قرمز، سیم منفی سیاه، سیم زمین سفید یا خاکستری.
کلام آخر
شناخت رنگ سیم فاز و نول و ارت در برق‌کشی ساختمان و وسایل برقی از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از استانداردهای رنگ‌بندی باعث می‌شود که ایمنی کاربران و تجهیزات حفظ شود و از مشکلاتی مانند برق‌گرفتگی و خرابی مدارها جلوگیری گردد.
اگر نیاز به مشاوره یا خرید سیم و کابل با استانداردهای مناسب دارید، کارشناسان پارس تکین آماده راهنمایی شما هستند. برای دریافت مشاوره رایگان، همین حالا با شماره 09121731018 تماس بگیرید.
